Na dwoje babka wróżyła, czyli dwa układy rachunku zysków i strat

Rachunek zysków i strat jest zestawieniem przychodów oraz kosztów spółki giełdowej i stanowi dla inwestora podstawowe źródło informacji na temat rentowności prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej. Rachunek zysków i strat może jednak przyjmować dwie formy, które dostarczają różnych informacji. Można sporządzać rachunek zysków i strat w układzie rodzajowym oraz funkcjonalnym. Dwa układy rachunku zysków i strat są taka naprawdę pochodną układów ewidencyjnych kosztów w spółce giełdowej. W tym poście wyjaśnię czym różnią się te dwa układy oraz jak je czytać.

Spółka giełdowa może ewidencjonować swoje koszty w sposób pozwalający:

• na ustalenie miejsca poniesienia kosztu,
• na ustalenie rodzaju poniesionego kosztu,
• na ustalenie jednego i drugiego.

Pierwszy z układów nosi nazwę układu kalkulacyjnego lub funkcjonalnego i dzięki niemu czytelnik sprawozdania finansowego widzi „gdzie” zostały poniesione dane koszty. Drugi układ nosi nazwę układu rodzajowego lub porównawczego, dzięki któremu czytelnik sprawozdania finansowego widzi „jakie” koszty poniosła spółka. Najpełniejszy obraz dostarcza ewidencja kosztów zarówno w układzie rodzajowym, jak i kalkulacyjnym, ponieważ dzięki temu można poznać „jakie” koszty spółka poniosła i „gdzie” one zostały poniesione.

Niestety nie wszystkie spółki giełdowe zamieszczają w swoich sprawozdaniach finansowych rachunki zysków i strat zarówno w układzie funkcjonalnym  jak i rodzajowym. Bywa tak, że spółka publikuje oficjalną wersję rachunku zysków i strat w jednym z układów w okolicach bilansu, a rachunek zysków i strat w drugim układzie zamieszcza w notach objaśniających. Gdyby wszystkie spółki tak postępowały inwestorzy nie mieliby problemów, jednak tak nie jest.  

Różnica między układem rodzajowym i funkcjonalnym rachunku zysków i strat dotyczy tylko i wyłącznie podstawowej działalności operacyjnej. Spójrzmy jak wygląda ta różnica w praktyce.

Podstawowa działalność operacyjna w układzie rodzajowym

Przychody netto ze sprzedaży  
Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów  
Zmiana stanu produktów
Koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży  
Amortyzacja
Zużycie materiałów i energii
Usługi obce
Podatki i opłaty
Wynagrodzenia
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Pozostałe koszty rodzajowe  
Wartość sprzedanych towarów i materiałów
Zysk (strata) netto ze sprzedaży

Podstawowa działalność operacyjna w układzie funkcjonalnym

Przychody netto ze sprzedaży  
Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów  
Wartość sprzedanych towarów i materiałów
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży  
Koszty sprzedaży
Koszty ogólnego zarządu

Zysk (strata) netto ze sprzedaży

Kolorem zielonym oznaczyłem identyczne elementy dwóch układów rachunków i strat. Kolorem niebieskim oznaczyłem elementy, które posiadają takie same wartości liczbowe jednak przedstawiają inną pojemność informacyjną. Z kolei kolorem czerwonym oznaczyłem różnice w omawianych układach.

Pozostałe segmenty rachunku zysków i strat, tzn. pozostała działalność operacyjna, działalność finansowa oraz nadzwyczajna są takie same bez względu na wariant rachunku zysków i strat. Wielkości liczbowe, m.in. koszty działalności operacyjnej oraz wynik na sprzedaży muszą być jednakowe w każdym z układów rachunku zysków i strat.

Układ funkcjonalny jest prostszy i bardziej przejrzysty niż rodzajowy, jednak układ rodzajowy dostarcza zupełnie innych informacji, które dla inwestora są również użyteczne. W układzie rodzajowym pojawia się pozycja – zmiana stanu produktów – która jest kluczową pozycją łączącą te dwa układy ze sobą. Jak poruszać się między tymi układami? Odpowiedź zawarłem w poniższym klipie:

Obejrzyj ten klip w serwisie YouTube.com

Wskazówka

W układzie funkcjonalnym do kosztu własnego sprzedaży zalicza się również pozycję „wartość sprzedanych towarów i materiałów”. W praktyce można tę pozycję pominąć w spółkach wyłącznie produkcyjnych, bo nie będzie ona znacząca. Koniecznie trzeba ją jednak uwzględnić w spółkach o mieszanym profilu działalności lub w spółkach handlowych.

Zapamiętaj

Przypominam raz jeszcze jak wyglądają wzory obliczania kosztu własnego sprzedaży:

Układ rodzajowy rachunku zysków i strat:

Koszt własny sprzedaży = suma kosztów rodzajowych – zmiana stanu produktów

Układ funkcjonalny rachunku zysków i strat:
Koszt własny sprzedaży = koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów + koszty sprzedaży + koszty ogólnego zarządu

Teraz będziesz wiedział jak odczytywać zarówno wyniki finansowe spółki w układzie rodzajowym rachunku zysków i strat oraz w układzie funkcjonalnym. Zmiana stanu produktów jest ważną pozycją i często jest przez inwestorów błędnie interpretowana lub nawet pomijana w analizie sprawozdania finansowego. Nie można jej pominąć, bo wnioski wyciągnięte z analizy bez uwzględnienia tej pozycji będą błędne.

W razie wątpliwości, zadaj mi pytanie w komentarzach do tego postu, na pewno na nie odpowiem :).

Podobał Ci się ten post? Podziel się nim ze znajomymi :)